Rudna

Sołtys

Marzena Ostrowska

Przewodnicząca Rady Osiedla Rudna

Małgorzata Dąbrowska-Królikowska

Rudna to największa miejscowość w gminie z 1511 mieszkańcami, która jest siedzibą lokalnych władz. Położona jest we wschodniej części Wzgórz Dalkowskich, a na zachód od niej znajduje się zbiornik odpadów poflotacyjnych „Żelazny Most”. Miłośnicy historii i architektury znajdą w Rudnej zabytkowy zespół miejski, neogotycki kościół pw. Trójcy Świętej, cerkiew prawosławną pw. Podwyższenia Krzyża Świętego czy ratusz sięgający 1773 roku, który został zrekonstruowany w latach 90. XX wieku. Aktualnie działają tu także zespół szkół, przedszkole, przychodnia zdrowia i apteka, centrum kultury, kompleks sportowy z pływalnią i boiskami, komisariat policji, straż pożarna i linie kolejowe ze stacją Rudna Miasto.

HISTORIA

Rudna zdobyła prawa miejskie około 1300 r., ale jej historia sięga wcześniejszych czasów. Liczne znaleziska archeologiczne nie pozostawiają cienia wątpliwości odnośnie rodowodu nazwy – już w pierwszych stuleciach n.e. na tych ziemiach wydobywano i przetwarzano tzw. darniową rudę żelaza. Stąd Rudna…

Chociaż jako pierwsi po surowce sięgnęli mieszkańcy Starej Rudnej, to jednak przedsiębiorczy ludzie z Rudno Nova (1366 r.) nadali swemu miastu znacznie bardziej dynamiczny charakter. W średniowieczu odbywały się tu słynne na całą okolicę targi bydła. Trudny był dla Rudnej XV w. – najazd husytów, dwa wielkie pożary i spustoszenie przez Polaków skutecznie zahamowały jej rozwój. Ale już kolejne stulecie było jednym z najpomyślniejszych w jej historii. Rudna zaczęła słynąć z umiejętności mieszkających tu szewców i regularnie organizowanych jarmarków skórnych. Prężnie działały tu cechy rzemieślnicze, w tym rusznikarzy i płatnerzy. Swoje miejsce znaleźli tu sukiennicy, handlarze solą i bydłem. Wzniesiono szpital św. Ducha i szkołę łacińską.

Wiek XVII nie był już tak pomyślny. W czasie wojny trzydziestoletniej miasto ponad 70 razy splądrowano, a mieszkańców zdziesiątkowały dwie zarazy. W 1642 r. Rudna została niemal doszczętnie spalona. Jej mieszkańcy ratowali się z tych klęsk ucieczką na polskie ziemie, wrócili jednak po kilku latach. Jeszcze wiele razy odbudowywali swe miasto po kolejnych przemarszach wojsk i pożarach. W XIX w. było już znacznie spokojniej. Istniały tu wtedy ratusz, szpital, kościół ewangelicki z kościołem cmentarnym tego samego wyznania, dwie pastorówki, ewangelicka szkoła, kaplica katolicka, apteka i browar oraz 216 domów mieszkalnych. Pracował tu felczer, piekarze, fryzjerzy, browarnicy, gorzelnicy, introligatorzy, rusznikarze, bednarze, kołodzieje i farbiarze.

W 1899 r. otwarto linię kolejki wąskotorowej z Rudnej do Polkowic. Dwa lata później miasto otrzymało własny dworzec kolejowy (Rudna Miasto), wokół którego szybko powstało osiedle. Uruchomiono wodociąg miejski i kanalizację. Miejski przemysł tworzyły wówczas: fabryka przetwórstwa ziemniaków (m.in. płatkarnia), dwa młyny, cegielnia, wytwórnia wyrobów ceramicznych, tartak, fabryka wyrobów cementowych oraz słynna w okolicy mleczarnia, w której – podobnie jak w fabryce ziemniaczanej – posiadali udziały okoliczni ziemianie. W 1921r . funkcjonowała wytwórnia torfu opałowego, spółka elektryczna i kasa oszczędności. Dzięki stacji węzłowej w Gwizdanowie miasto zyskało znakomitą szansę rozwoju, pozostało jednak lokalnym ośrodkiem nastawionym na obsługę okolicznego rolnictwa. Miało również pewne ambicje kulturalne. Rudna dysponowała salą, w której regularnie odbywały się przedstawienia teatru objazdowego oraz koncerty, między innymi Męskiego Towarzystwa Śpiewaczego. Prężnie działała drukarnia, w której wydawano „Rudnowsko-Chobieńską Gazetę Miejską”.

II wojna światowa przyniosła Rudnej duże zniszczenia. W 1965 r. utraciła ona prawa miejskie, jednak jako serce jednej z najzamożniejszych gmin w Polsce wciąż zapewnia swoim mieszkańcom dobre warunki życia.

Współczesny wygląd miasta w dużej mierze oddaje jego dawny charakter. Burzliwe czasy przetrwał m.in. XIV-wieczny kościół pw. św. Katarzyny, dziś będący prawosławną cerkwią pw. Podwyższenia Krzyża Świętego. To najstarszy zabytek w okolicy. Widok z jego 65-metrowej wieży wart jest polecenia, podobnie jak spacer wzdłuż gotyckich murów z umieszczonymi na nich płytami nagrobnymi i epitafiami. Z dawnej zabudowy zachowały się także tzw. domy przysłupowe, zbudowane w technice słynnego muru pruskiego. Ciekawym świadectwem historii jest też… ratusz. Został wybudowany pod koniec XX w., gdy Rudna nie była już miastem. Decyzja o jego rekonstrukcji ściśle wiąże się z dziejami miasta – budynek stanowi odwzorowanie pierwotnego ratusza, który dwieście lat wcześniej ufundował król Prus, Fryderyk II Wielki.