Olszany

Sołtys

Monika Woźniczka

Olszynowy zagajnik, zachowany kościół, plebania i dawna szkoła katolicka oraz dawny park położony w centrum wsi, stanowią do dzisiaj o wyjątkowym charakterze miejscowości. Goście zwrócą uwagę na niezwykłe przydrożne kapliczki. Sama miejscowość liczy 161 mieszkańców.

HISTORIA

Olszany (wówczas Olsan) pojawiły się w historycznych dokumentach z 1245 r. jako część biskupich dóbr w Przychowej. Własnością biskupią pozostały do 1811 r., ale po drodze kilkukrotnie były zastawiane szlachcicom, którzy gospodarowali tutejszym majątkiem. W ten sposób na pewien czas Olszanami władali bracia Steffken, rodzina con Yhadder, księżna Salome i Sigmund Buswoy. Powstały tu także gospodarstwa chłopskie. W połowie drogi z Olszan do Górzyna funkcjonował młyn. Swoje miejsce znalazły tu też cztery domy pasterskie, wiatrak i prasa olejowa.

W XIX w. Olszany należały do katolickiej parafii w Przychowej. Przez cały czas liczba mieszkańców utrzymywała się na równym poziomie. W latach 1926 – 1937 pięć działających we wsi gospodarstw było własnością prywatną.

Świadectwem historii i wciąż aktualną wizytówką Olszan jest wniesiony około 1500 r. kościół pw. św. Michała Archanioła, wpisany do rejestru zabytków. Zbudowany w stylu gotyckim, początkowo należał do protestantów. Katolicy przejęli go około 1580 r. i od tamtej pory jest katolickim kościołem parafialnym. Pod koniec XIX w. świątynię odrestaurowano i przebudowano w stylu neogotyckim, wzbogacając ją o nowe prezbiteria, nową, widoczną z daleka wieżę i kruchtę. Wnętrze jest skromne, ale ołtarz, ambona i prospekt organowy zwracają uwagę każdego, kto tu wchodzi. Do naszych czasów dotrwała również plebania i szkoła katolicka.

Kościół otoczony jest XIV-wiecznym cmentarzem, obecnie nieużytkowanym, ogrodzonym kamiennym murem. Zachowały się tu krzyż z 1890 r. i nagrobki z połowy XX w.

Na wschód od kościoła znajduje się odosobniona, okazała zagroda z ceglanymi budynkami. Powstała na początku XX w., prawdopodobnie na miejscu starszej zagrody lub niewielkiego folwarku. Przy drodze prowadzącej z Olszan w kierunku Kliszowa, tuż przy skrzyżowaniu z drogą do Miłogoszczy, znajduje się natomiast neogotycka kapliczka obsadzona lipami.

Sama nazwa wsi pochodzi od nazwy drzewa olszy (olchy) lub odwołuje się do specyfiki miejsca sąsiadującego z olszynowych zagajnikiem. Świadczyć może o tym zarówno jej polskie, jak i niemieckie brzmienie (m.in. Alsen i Elschen)