Wysokie

Sołtys

Irena Habura

Ta wieloulicowa wieś, z pozostałościami po dawnych zabudowaniach folwarcznych, to miejsce gdzie liczy się natura, a godne szczególnej uwagi są dwa pomniki przyrody – dęby szypułkowe o obwodzie 550 i 415 cm. Przez Wysokie prowadzi także żółty szlak rowerowy „Mała pętla po Wzgórzach Dalkowskich” i pieszy „Szlak Dziadoszan” (czerwony). Mieszka tutaj 168 mieszkańców.

HISTORIA

Pierwsza wzmianka o wsi Wysokie (Wysak) pojawiła się w 1376 r. W 1403 r. zaczęto ją nazywać z niemiecka Weissig (od 1818 r. – Weiβig), a w 1945 r. powróciło jej słowiańskie brzmienie. Nazwa Wysokich wywodzi się bowiem od słowiańskiego słowa weissek – wysoko położony.

Tutejszy majątek wyjątkowo często zmieniał właścicieli. W 1563 r. te dobra rycerskie kupił nieznany z imienia przedstawiciel rodu von Promnitz Und Letzendorf i w ciągu kilku kolejnych lat znacznie poszerzył granice swych włości. Już w 1579 r. ziemie przeszły w ręce Kiliana von Löben, zaś w 1595 r.- Abrahama von Seherra. W rękach rodziny tego ostatniego Wysokie pozostały do 1739 r., kiedy kupiła je Hedwig Maximiliane hrabina von Dyherr i baronowa von Schomow. W 1748 r. odsprzedała ziemie familii von Förster, a ta zaledwie 22 lata później scedowała folwark na rzecz barona von Arnolda. Już wkrótce, na początku XIX w dobra należały do szambelana dworu von Unruh’a, o czym wiadomo z zapisków mówiących, że szlachcic w momencie ich sprzedaży w 1804r. przeznaczył na rzecz tutejszej gminy 300 talarów na edukację dzieci katolickich ze wsi Wysokie, Gwizdanów i Kębłów. W 1830 r. dobra należały do majorowej von Treskow, w 1843 r.- do Däslera. W 1863 r. dobra zakupił hrabia Diettrich von Riettberg. W ciągu dwóch kolejnych dekad majątek przechodził w ręce Fritza Brözela, ale około 1894 r. ostatecznie powrócił w ręce von Riettbergów.

Ostatnim przedwojennym właścicielem Wysokich był Maksymilian von Riettberg. Jego inicjały wraz z datą 1896 r. są wciąż widoczne na murowanej oborze, pełniącej dziś funkcję mieszkalną.

Około XVI wieku wybudowany został dwór, którego zarysy ruin znajdują się na otoczonym fosą wzniesieniu w pobliżu folwarku w centrum wsi. Historycy nie wykluczają, że zastąpił on w tym miejscu budowlę znacznie starszą, średniowieczną (Wesserschloss). Dwór zwrócony był frontem ku północy, ku majdanowi folwarcznemu. Przez fosę, na osi głównego wejścia do rezydencji, przerzucony był kamienny most.

Podczas wojny trzydziestoletniej tutejsze wzgórza i wzniesienia zostały oszańcowane i umocnione, jednakże już pod koniec XVIII wieku po owych fortyfikacjach pozostały jedynie ślady.

Jedną z najpiękniejszych wizytówek wsi był ozdobny ogród założony przy zespole dworskim w XVIII w. Przylegał on do fosy od strony wschodniej i z trzech stron otaczały go rowy wodne. Z biegiem lat architekci włączyli w ogrodowy krajobraz naturalne wzgórze i niewielki wąwóz z rowem wodnym tworząc piękny park o charakterze krajobrazowym. Szczególnie godne uwagi są tu dwa pomniki przyrody – dęby szypułkowe o obwodzie 550 i 415 cm.

Na przełomie XVIII i XIX stulecia w zespół ogrodowy włączono też grobowiec, posadowiony na wzgórzu w pewnym oddaleniu od parku, w kierunku południowo-wschodnim. Prowadzi do niego droga wysadzana drzewami owocowymi, biegnąca od głównej szosy wiejskiej. Z tego punktu roztacza się widok na panoramę parku. Grobowiec doskonale widać także z terenów kolonii Rozłogi (dawniej Mohrenthal), znajdującej się przy drodze w kierunku Radomiłowa. Ona także niegdyś należała do majątku.

Przez Wysokie prowadzi żółty szlak rowerowy „Mała pętla po Wzgórzach Dalkowskich” i pieszy „Szlak Dziadoszan” (czerwony).